“Eenzaamheid komt bij mij om een hoekje kijken telkens wanneer ik besef dat ik door mijn handicap allerlei dingen niet kan. Of als ik als migrant word geconfronteerd met hoe onbereikbaar familie en vrienden in Marokko zijn, bijvoorbeeld bij ziekte of overlijden. Dan voel ik me weer verlaten.”
Een verkeersongeluk zette alles op z’n kop
“Ik kwam naar Nederland op mijn 16de. Als een vrije vogel. Ik voelde me volwassen, wilde de wereld verkennen. Toen was ik niet eenzaam, had ik geen heimwee. Want mijn plan was om na een tijdje weer naar huis terug te gaan, daar verder te leven. Een verkeersongeluk zette toen alles op z’n kop. Opeens zat ik half verlamd in een rolstoel en begon er een totaal ander leven. Eerst in een revalidatiecentrum en daarna in mijn eentje in een woning in Amsterdam-Noord, Clematisstraat 49. Nog af en toe ga ik er langs en denk ik terug aan toen. De eerste weken waren dramatisch. Ik hield de gordijnen dicht, wilde het licht gewoon niet zien. Ik wilde niet meer leven, dacht ‘ik maak mezelf van kant’. Maar op een gegeven moment zei iets in mij dat ik weer naar buiten moest, doorgaan met leven, iets voor anderen betekenen. Toen hield ik op met worstelen en liet de eenzaamheid mij los.”
Je torst iets met je mee wat je niet wil dragen
“Nog altijd zijn er momenten dat ik mij verlaten voel. Dat komt dan vooral door het gevoel dat ik niet van dit stukje grond ben, hier niet mijn wortels heb. Terwijl ik na al die jaren helemaal geïntegreerd ben. Nederland is mijn land. Mijn kinderen zijn hier geboren. Maar het is dieper, het is mijn ziel die met mij praat en maakt dat ik me zo voel. Iedere migrant heeft dat. Eenzaamheid is universeel, maar voor een migrant voelt het anders, dubbel zwaar. Je bent een stukje van je identiteit kwijt en dat blijft een worsteling, daar kom je nooit helemaal vanaf. Je torst iets met je mee wat je eigenlijk niet wil dragen omdat het zo zwaar is. En het is een illusie te denken dat je ooit teruggaat. Soms wil ik dat wel. Maar ik weet ook dat de meeste Marokkanen die als ze oud zijn teruggaan, achteraf spijt hebben omdat het leven daar niet is wat ze zich ervan voorstelden.”
Ik sloot vriendschap met mijn eenzaamheid
“Ik ben niet iedere dag bezig met dat gevoel van eenzaamheid. Thuis heb ik het er met mijn vrouw ook niet steeds over, ook al voelt zij het zelfde. Ik probeer hier gewoon te leven en mijn werk te doen. En die moeilijke periode na mijn ongeluk heeft mij extra weerbaar gemaakt. Ik sloot vriendschap met mijn eenzaamheid. Want als je kwaad blijft, geeft je eenzaamheid je nog een zetje mee de put in en krijg je er steeds meer last van. Dan word je gek. Dus moet je vrede sluiten met je eenzaamheid. Want dan laat die je los en kun je je ding doen.”
Dit werk voorkomt dat ik in een gat val
“Door wat ik heb meegemaakt, ben ik ervaringsdeskundige geworden. In het werk dat ik nu doe met Assadaaka (multiculturele vereniging voor vriendschap in Amsterdam-Oost, red.) probeer ik die ervaring door te geven aan anderen die eenzaam zijn. Ik luister naar ze, herken wat zij doormaken en probeer door met ze te praten te voorkomen dat ze even lang moeten worstelen als ik destijds. Samen met die ander probeer ik diens eenzaamheid dus om te vormen tot iets positiefs. Tegelijkertijd voorkom ik met dit werk dat ik zelf weer in een gat val.”
Naam interviewer: Paul Hazebroek, redacteur Coalitie Erbijt
Omar Ahaddaf aan de linker kant en Ahmed El Mesri aan de rechter kant