homeVoorpagina whoisWie zijn wij? penZelf schrijven boeiHelp pijlLog in penRegistreer

Doel: Walhalla voor krakers


Aan de oevers van de Schelde ligt het dorpje Doel. Bedreigd door de uitbreiding van de havens van Antwerpen, proberen de over gebleven inwoners er het beste van te maken. De leegstaande woningen vormen een gretige prooi voor krakers, die nieuw leven in de brouwerij willen brengen.

Voor degene die het bordje ‘Doel’ heeft gemist, kan het alsnog niet zijn ontgaan dat hij het polderdorpje, gelegen aan de oevers van de Schelde, binnenkomt: nergens staan er zoveel huizen leeg als hier. Van alle huizen die er nog staan, is zeker niet meer dan de helft bewoond door in totaal een kleine tweehonderd inwoners.

Het verbaast me dan ook enigszins dat er maar liefst drie buslijnen naar Doel leiden. En niet alleen dat, het zijn ook nog eens verlengde voertuigen. Het zal ongetwijfeld iets te maken hebben met het goedkope tarief van de Vlaamse busmaatschappij De Lijn. Er stappen dan ook aardig wat passagiers in Doel uit, vooral scholieren.

De bestuurder heeft nog wel even tijd voor een babbeltje voordat hij aan zijn terugrit begint. Ondanks de sterke afname van het aantal inwoners van Doel, doen de buslijnen nog goede zaken, zo weet hij te vertellen. “Dat komt voornamelijk door het aantal krakers die in het dorp zijn komen wonen. Onlangs is het aantal ritten naar Doel zelfs opgeschroefd van vijf naar acht per dag!”

De chauffeur praat enthousiast, hoewel hij de toekomst van het dorp met lede ogen aanziet. “Steeds meer huizen komen leeg te staan en verkrotten, worden vaak onbewoonbaar gemaakt door de staat die alle huizen opkoopt. Jammer, van mij had Doel wel mogen blijven.”

Scheepsdokken

Sinds de Belgische staat besloten heeft dat de Antwerpse haven moet worden uitgebreid, koopt de overheid alle huizen in Doel op om ze plat te gooien ten bate van het Saeftinghedok, een nieuw aan te leggen containerdok dat dwars over het huidige dorp komt te liggen.

Deze plannen zijn niet nieuw. Duistere machten wilden waarschijnlijk dat het dorp haar historie zou verliezen. Vele jaren heeft het erover gedaan om uit te groeien tot een woongemeenschap met een centrumfunctie, een dorp waar de inwoners trots op konden zijn.

Dit jaar precies 740 jaar geleden, in 1267, werd Doel voor het eerst vermeld op de kaart. Het oudste nog bestaande gebouw stamt uit 1614. In 1977 had Doel een inwoneraantal van ongeveer 1300 personen. Maar toen was de trammelant al begonnen.

In 1963 namelijk werden de eerste plannen voor uitbreiding van de Antwerpse haven bekend gemaakt. Onderdeel hiervan was de totale vernietiging van Doel. In 1968 werd een zogenaamd bouwverbod van kracht, waardoor er geen nieuwe gebouwen meer neergezet werden. Echter, door de economische malaise gingen de toenmalige uitbreidingsplannen niet door en het bouwverbod werd nog hetzelfde jaar opgeheven.

Een jaar later begon men met de bouw van een kerncentrale vlakbij het dorp, die in 1974 in gebruik genomen werd. Het was het begin van het omvormen van platteland, woon- en natuurgebied tot industriegebied. Want de oorspronkelijke uitbreidingsplannen van de haven werden in 1995 weer uit de kast gehaald.

Het gewest Vlaanderen maakte dat jaar bekend dat even ten zuiden van Doel een nieuw havendok aangelegd zou worden: het Deurganckdok. In 1999 werd met de bouw begonnen, en hetzelfde jaar werd bekend dat het Saeftinghedok op stapel stond. De uitvoering daarvan is echter nog onzeker. Een beslissing wordt ten vroegste in 2007 verwacht.

Krakers

De Doelenaren vechten tegen de sloop van hun dorp. Althans, een deel daarvan. Van de 645 inwoners die Doel in 1998 nog bewoonde, waren er vorig jaar nog officieel 202 van over. Maar het inwoneraantal is de afgelopen jaren wel weer lichtjes gestegen. De inwoners die niet weg willen en blijven strijden voor behoud van het polderdorp, hebben bijval gekregen van een aantal krakers.

Een van die krakers is Sabine. Ze is woonachtig vlakbij het eindpunt van de bus in het eerste bewoond uitziende huis van de straat. Wanneer ik aanbel en haar vertel dat ik een artikel over het dorp aan het schrijven ben, nodigt ze me uit om binnen te komen. Ze lacht me toe als ik vraag waar ik “de krakers van Doel” kan vinden. Ze is er zelf een van, sinds vijf jaar inmiddels.

En met haar vele anderen. Al stelt ze wel dat het aantal krakers afneemt in Doel, om meteen duidelijk te maken dat zij de klassieke anarchistische principes van het kraken er nog op nahoudt. Veel krakers in Doel zijn inmiddels ‘geregulariseerd’, wat neerkomt op een huurcontract met de Maatschappij voor Grond- en Industrialisatiebeleid van het Linkerschelde oevergebied, die de onteigende woningen in bezit heeft. Daarmee zijn ze dus kraker af.

Al zijn er ook al een heleboel krakers vertrokken. “Die hebben zich gewoon laten verjagen”, vindt Sabine. Zij niet. “Veel krakers hebben van de Maatschappij een brief ontvangen dat ze weg moesten gaan, maar ik niet. En zelfs al zouden ze mij zo’n brief sturen, wat willen ze dan doen? Ze zullen mij eruit moeten slepen, en dat kost ze veel te veel geld.”

Feesten

Sabine is een van de mensen die zich actief inzet om het levendige karakter van het dorp te behouden. “Er is hier een regeling van kracht die bepaalt dat er geen activiteiten mogen plaatsvinden die het dorp voor het publiek interessant maken. Het moet een aflopende zaak zijn en blijven.”

Dus worden er regelmatig publieke activiteiten georganiseerd. Zoals de traditionele Scheldewijding, het dorpsfeest dat al sinds mensenheugenis wordt gehouden, en het festival Duimen voor Doel, dat afgelopen jaar voor de tweede keer werd gehouden.

Sabine: “Onlangs hebben we een aantal graffiti-artiesten op het dorp losgelaten, wat verschillende mooie kunstwerken heeft opgeleverd. Jammer genoeg zijn twee van deze met graffiti versierde huizen vrijwel direct daarna gesloopt.”

Ze neemt me mee naar de huizen waar voornamelijk jongeren in wonen, afkomstig uit Belgi? en Nederland. Van het ene huis hebben ze een huurcontract, het andere heeft juist vandaag een ontruimingsbevel ontvangen. Sabine heeft daar wel een mening over: “We moeten niet zo vaak toegeven. Gewoon blijven zitten. Lege panden moeten weer terug gekraakt worden.”

De bewoners van een huis aan de Scheldemolenstraat, gelegen aan de dijk, zijn het met haar eens. Zij posten onlangs een brief op de mailinglijst van Krakenpost.nl met een oproep om de leeggekomen huizen in Doel te herkraken.

“Veel van deze huizen zijn nog in perfecte staat, vaak zelfs nog volledig ingericht”, vertelt Sabine. “Je kunt er zo weer in gaan wonen. Van sommige huizen hebben wij zelfs de sleutels.” Ook mensen die liever iets willen huren kunnen in Doel terecht. “Je kan hier complete, uitgebreide woningen huren voor rond de honderd euro per maand.” Al ziet ze liever dat de huizen gekraakt worden, maar men is allang blij dat er ?berhaupt mensen in Doel komen wonen.

Gastenhuis

Sabine nodigt me uit om de nacht bij haar door te brengen. De laatste bus het dorp uit rijdt pas rond een uur of tien, maar ik blijf liever nog een nachtje om morgen nog eens extra de tijd te nemen om de verhalen van de Doelenaren aan te horen. Dankbaar maak ik gebruik van haar aanbod.

Voor Sabine een goede gelegenheid om ervaring op te doen. Ze wil namelijk een gastenhuis beginnen, nu het laatste hotel in Doel reeds lange tijd haar deuren heeft gesloten. Tot twee keer toe zelfs. “Nadat de eigenaar vertrokken was, is het gebouw nog een keer gekraakt geweest. De krakers zijn er een kroeg in begonnen, maar dat is vrijwel direct ontruimd.” Oneerlijke concurrentie, zo luidde hiervoor de reden. Er zijn namelijk nog twee kroegen in Doel?

Dat niet alleen. Het bedreigde dorp heeft ook nog een winkel in witgoed en huishoudelijke apparaten. Niet dat het wat oplevert, maar dat geeft ook niet. De eigenares is namelijk allang gepensioneerd, maar houdt haar winkeltje uit protest open.

Het dorpje bezit verder nog een bibliotheek, een postkantoortje, een gemeentehuis en een politiebureau. Allemaal slechts enkele uren per week geopend. Het postkantoor wordt overigens met directe sluiting bedreigd.

De volgende ochtend heeft Sabine bezoek van haar dochter. Die was bij haar opa en oma in Nederland langs geweest en op weg naar haar huis in Gent, waar ze ook studeert. Onderweg is zij even bij haar moeder langs gegaan, en even bij haar ex, want die woont drie huizen verderop in Doel. Zelf zou ze niet graag in Doel willen wonen, veel te ver weg van alles. Maar ze vindt het wel jammer dat het dorp moet verdwijnen.

Puinstort

Na het ontbijt wil Sabine me kennis laten maken met enkele dorpsbewoners, waaronder Thijs, een Nederlander die net buiten het dorp woont. Ruim een half jaar geleden kraakte hij een flink grote boerderij met schuur en erf. Hij gebruikt het nu voor kunstprojecten voor Compagnie Doedel, een kunstenaarscollectief waar hij bij aangesloten is.

Thijs biedt ons iets te drinken aan en vertelt over de gigantische hoop puin die op zijn erf ligt. Het zijn restanten van gesloopte panden in Doel. “Mijn erf is uitgeroepen tot puinstortplaats”, vertelt hij. “Al zo’n drie maanden wordt mijn erf gebruikt om puin te storten. Eerst illegaal, maar sinds drie weken hangt er een vergunning voor aan mijn schuurdeur.”

Omdat er erg veel informatie op het grote gele plakkaat vermeld staat die ik niet allemaal over wil schrijven, scheur ik het maar van de schuurdeur af. Sabine lacht. Officieel mag er nu geen puin meer worden gestort, maar ik verwacht dat er binnenkort wel een nieuwe zal worden opgehangen.

Bezwaar tegen deze vergunning kon tot 10 februari 2006 worden ingediend, bijna een jaar geleden dus. Thijs had best bezwaar in willen dienen, alleen woonde hij er toen nog niet. Bovendien was geen Doelenaar op de hoogte van de vergunningsaanvraag, die tussen 12 januari en 10 februari 2006 ter inzage heeft gelegen op het gemeentehuis van Beveren, en niet van deelgemeente Doel.

Dorpsschool

We gaan naar het huis waar Fientje met haar vriend woont. Of eigenlijk woont alleen de vriend van Fientje er, zij zelf woont in de voormalige directeurswoning van de dorpsschool. Die staan beide al lang leeg, sinds de school slechts acht leerlingen over had. Vijf jaar geleden werd het gebouw gekraakt en biedt nu onderdak aan ateliers, volkskeuken en kroeg. Een kroeg waar niet alleen krakers komen, maar ook enkele oude Doelenaren.

Sabine vertelt over een oudere man die nog altijd in Doel woont. “Toen zo’n vijf ? zes jaar geleden de eerste huizen in Doel werden gekraakt, was hij nog fel tegen krakers. Een jaar later verkocht hij zijn huis aan de staat, maar bleef er zelf wel in wonen. Hij betaalde geen huur, niets, maar bleef afgeven op de krakers. Toen hebben wij hem eens gevraagd, hoeveel huur hij nu eigenlijk betaalde. ‘Niets’, was zijn antwoord. ‘Awel h? manneke, dan ben je zelf ook een kraker’, zeiden wij hem spottend. Tegenwoordig is hij een groot voorstander van het kraken van huizen in Doel.”

Fientje geeft me een aantal actiekrantjes mee. Dorpelingen, maar ook buitenstaanders kunnen zo op de hoogte blijven van ontwikkelingen in en rond het dorp. De kranten worden uitgegeven door de actiegroep
Doel 2020. In 1997 werd dit initiatief gestart met als doel het behoud van Doel. Al voelen sommige Doelenaren zich verlaten door de actiegroep. “Veel mensen van deze actiegroep zijn al uit Doel weggetrokken. Er wonen er nu nog drie.”

Thijs, Fientje en Sabine zijn in elk geval geen opgevers. Alledrie zijn ze ervan overtuigd dat zij de laatste Doelenaren zijn die zullen vertrekken. Sabine gaat hierin zelfs zo ver dat ze zeker denkt te weten dat zij nooit zal hoeven te vertrekken, omdat Doel niet ten onder gaat.

Al weet zij zelf ook wel dat het hoop is tegen beter weten in, hoopt ze op een invasie van krakers, kunstenaars en creatievelingen die massaal in Doel komen wonen. Binnenkort organiseert ze een busreis naar Ruigoord, een vergelijkbaar kunstenaarsdorp onder de rook van Amsterdam. Om te zien hoe zij het daar aanpakken. “Doel mag niet meer aantrekkelijk zijn voor nieuwkomers, dus proberen wij het dorp zo interessant mogelijk te maken.”

Barbiepop

Voordat ik Doel weer verlaat, loop ik nog even door een leegstaand pand. Dat is niet al te moeilijk, ze zijn te herkennen aan de wagenwijd openstaande deuren. Je loopt er zo naar binnen. De huizen zijn vaak nog in goede staat, sommigen zijn onbewoonbaar gemaakt. Maar vaak kun je de indeling nog wel herkennen: hier was de keuken, daar de woonkamer, hier sliep twee jaar geleden nog de dochter.

Vaak zijn er nog wat spulletjes achter gelaten. In een van de huizen ligt een barbiepopje als enige overgebleven getuige. Ieder huis heeft zo z’n een eigen verhaal. Maar allemaal met dezelfde pijnlijke kreet: Kom in mij wonen, voordat ik moet wijken voor het grootkapitaal. Het geeft het dorpje een troosteloze indruk, alsof het recentelijk door een oorlog is getroffen.

De bus die mij meeneemt, wordt bestuurd door een chauffeur die eveneens rouwt om de teloorgang van het dorp. Het is ook niet leuk om een dienst te moeten rijden door een dorp dat voor de helft bestaat uit grote wonden. Maar ook deze chauffeur heeft hoop. “Ze doen er alles aan om nieuwe bewoners aan te trekken. En ergens heb ik wel hoop dat ze dat zal lukken. En dan trek ?k weer volle bussen.”

Peter Barton
http://www.ravagedigitaal.org

Gepost door Tess Jungblut
Cafe • (1) CommentaarPermalink



Heeft veel weg van Ruigoord destijds, steeds meer bewoners moesten wiijken voor de havens van Amsterdam ...

Posted by Tess Jungblut  on  02/06  at  10:16 AM


Naam:

Email:

URL:

Smileys

Onthoud mijn persoonlijke informatie

Mail me bij vervolg-commentaar


Terug naar de hoofdpagina

Zoeken

geavanceerd zoeken