Binnen enkele weken zal ik op mijn website www.michelkraay.nl enkele onderzoeken publiceren die ik voor De Brauw Blackstone Westbroek en Amev Schadeverzekering N.V. , heb verricht. In deze opdrachten werd verzocht tot het achterhalen van banksaldo, autobezit, strafbladgegegevens, etc.
Het College bescherming persoonsgegevens (CBP) in Den Haag kan er kort over zijn. ,,Heel advocatend Nederland??? maakte de afgelopen jaren gebruik van de diensten van het handelsinformatiebureau. De gegevensmakelaar had zich gespecialiseerd in het opsporen van persoonlijke informatie over mensen met schulden of een strafblad, van wie de schuldeisers sofinummers wilden achterhalen, bankrekeningen, uitkeringen, inkomens, huur- of belastingschulden, autobezit, of zelfs criminele antecedenten. ‘Verhaalsinformatie’ wordt het wel genoemd: gegevens waarmee overheden, advocaten, banken, deurwaarders of verzekeraars hun uitstaande schulden kunnen verhalen.
Nagenoeg alle grote Nederlandse advocatenkantoren, waaronder het kantoor van de landsadvocaat, waren cliënt bij het bureau. En ze konden weten dat zij fout zaten. ,,Op het moment dat je informatie gaat vragen over iemands eventuele uitkering, WAO, justitiële antecedenten, ziektegeschiedenis, inkomen of schulden, dan weet je dat je informatie aan het vragen bent die je zonder toestemming van de betrokkene niet mag krijgen???, zegt Van de Pol. Broekema heeft opdrachten gezien van advocatenkantoren ,,waar expliciet in stond dat de opdrachtgever langs reguliere weg niet in staat was om aan hun informatie te komen???.
Van de Pol De directeur van het CBP doet er nog een schepje bovenop met de tekst: Advocaten, banken, recherchebureaus, verzekeraars, incassobureaus en deurwaarders horen te weten dat ze zo’n bureau vragen gegevens te verzamelen die alleen beschikbaar zijn via onrechtmatige wegen, uitlokking, corruptie. Die opdrachten zijn ook niet kosjer - zij kunnen onder omstandigheden onder crimineel gedrag vallen. Uitlokking tot het schenden van een geheimhoudingsplicht is juridisch lastig vast te stellen, maar je zit op een zeer glibberig pad als je informatie vraagt waarvan je weet dat die alleen op onrechtmatige wijze verkregen kan worden. We hebben de Nederlandse Orde van Advocaten er in april op aangesproken. De eerste reactie was: ‘Begaan advocaten strafbare feiten?’ Daar heb ik een gemengd antwoord op gegeven: dat het in sommige omstandigheden zou kunnen. Maar dan moet je de intentie bewezen achten dat een advocaat iets boven water wil laten halen waarvan hij weet dat het alleen op illegale wijze kan gebeuren. In elk geval is het onbehoorlijk en onrechtmatig.???
Onlangs bleek dat het kantoor van de landsadvocaat namens de staat zeer recentelijk nog opdracht gaf aan het handelsinformatiebureau om gegevens te verzamelen over ,,vermogensbestanddelen??? en de ,,omvang en de hoogte??? van iemand met schulden jegens de staat. Is dat toegestaan? Van de Pol: ,,Ik denk dat de landsadvocaat met zo’n opdracht over de streep gaat. De bedoeling van het advocatenkantoor is niet dat het handelsinformatiebureau de betrokkene informeert. De enige manier om op legale wijze de hoogte van iemands inkomen te achterhalen is het die persoon zelf te vragen. Dus als je als advocatenkantoor gegevens laat zoeken over iemands financiële situatie, ben je in feite onbehoorlijk en onrechtmatig bezig.???Tegelijkertijd moet je constateren dat er allerlei informatie is verschaft die alleen onrechtmatig kan zijn verkregen, en toch hebben de kantoren steeds weer nieuwe opdrachten verstrekt aan het bureau.???
Mariëndijk, D.E. en M.K. worden door justitie vervolgd, maar de opdrachtgevers en de informatielekkers gaan vooralsnog vrijuit. Het parket in Den Haag onderzoekt volgens een woordvoerder nog ‘de haalbaarheid’ van aangifte tegen de klanten van Mariëndijk en de organisaties die privacygevoelige gegevens lekten. Aangifte tegen die partijen is er niet gedaan door het CBP. Woordvoerster Barbara den Uyl geeft toe dat de klanten inderdaad waarschijnlijk strafbaar handelden, bijvoorbeeld door uitlokking tot het overtreden van de wet en door illegaal verkregen gegevens te verwerken. Maar het college heeft besloten de opdrachtgevers niet aan te pakken. “We hebben geen onderzoek naar hen gedaan. Ons onderzoek ging alleen over het bureau, dus over de opdrachtgevers hebben we onvoldoende bewijsmateriaal???, licht CBP-collegelid Jan Willem Broekema toe. “Bovendien hebben we geconstateerd dat de brancheverenigingen van de klanten, zoals de Orde van Advocaten, voldoende hebben gedaan om dit aan de kaart te stellen.???
Zegsvrouw Hanneke Siegert van de Orde van Advocaten zegt dat inderdaad een waarschuwende brief van het CBP over het handelsinformatiebureau in het Advocatenblad is geplaatst. Verder heeft de Orde niks gedaan om de manier waarop de advocatenwereld omgaat met handelsinformatiebureaus hoog op de agenda te houden. Toch was het wat het CBP betreft voldoende. Uitgever van Advocatie.nl, mr. Pablo van Klinken van Uitgeverij KSU, geeft zelf een cursus ‘beslagrecht’ aan advocaten. De meeste advocaten WAREN op de hoogte van de werkwijze van de handelsinformatiebureaus. Dit bleek regelmatig uit de praktijkvoorbeelden op de KSU cursus beslagrecht. Hoogleraar informatierecht Jan Kabel van de Universiteit van Amsterdam zou graag zien dat het CBP vaker en harder optreedt. Kabel: ‘Maar het CPB lijkt een beetje bang voor het bedrijfsleven.
Tekst: Michel Kraay: Privacy te kust en te keur
Photo Tess
