Ping, ping! De conducteur van de Electronische Museumtramlijn Amsterdam trok twee maal aan de lederen riem aan het plafond van de ruim 100 jaren oude “Blauwe Amsterdammer”. De tram uit 1928 zette zich krakend en kreunend in beweging vanaf het Haarlemmermeerstation aan de Amstelveense weg/ hoek Havenstraat. De tram zat vol met leden van de Assadaaka Community.

De Assadaaka Community organiseerde een fijn zomers uitje voor haar leden en vrijwilligers. De Elektrische Museumtramlijn rijdt iedere zondag tot en met oktober op de spoorlijn Amsterdam-Zuid naar Bovenkerk en weer retour. De spoorlijn valt onder de Spoorwegwet van 1875, een tram op dit spoor geldt voor de wet als een trein.

De deelnemers waren jong en wat ouder, zij genoten van de heerlijke nostalgische sfeer rond het in volledig originele staat verkerende Haarlemmermeerstation met haar grote hoeveelheden glas in lood en houten banken. Het is een zogeheten kopstation, waar een spoorlijn begint en eindigt, maar niet lang loopt. Aan de achterzijde bevindt zich de keerlus waar de “Blauwe Amsterdammer” gereed stond.

De kinderen keken hun ogen uit. Houten banken, glimmend koperwerk en houten vloeren, dat is weer eens een ander soort tram dan het moderne spul van de collega’s van het Gemeente Vervoer Bedrijf. Een spannend moment was het zwikken van de beugel in Amstelveen, het contactpunt op het dak van de tram moet worden gedraaid conform de rijrichting van het toestel. 

Met een stevig touw draait de conducteur de beugel op het dak een slag, bevestigt het touw aan de buiten zijde weer en de zaak is weer rijvaardig. Tijdens de rit vertelde een tramvrijwilliger over de historie van de 130 jaar oude spoorlijn waar tot 1975 stoomtreinen reden. Door de opkomst van het busverkeer, verdwenen stoomtreinen langzaam van de Haarlemmermeerlijnen.

In vroeger tijden puften de stoomlocomotieven op een breed emplacement achter het Haarlemmermeerstation. Hijgend stonden zij gereed om passagiers naar lang vergeten stationnetjes in de Duinstreek (Katwijk), Bollenstreek (Lisse, Uithoorn, Leiden) of het Groene Hart (Gouda, Woerden) te vervoeren. Tegenwoordig eindigt de spoorlijn in het dorp Bovenkerk, voorbij Amstelveen.

Bij de halte Molenweg passeert een groep zwaaiende racefietsers de Museumtram. Kinderen in tuinen langs de lijn spelen, kijken op en groeten de passerende trams luidruchtig. Tuinders werken langs de spoorlijn in hun moestuinen, hun rijwiel leunt tegen een trampaal van de bovenleiding.

Tijdens de rit wordt gerangeerd naar een zijspoor, de conducteur moet de wissel met een wisselblok omgooien om de railtongen te verleggen. Een ware fitnessoefening, een wisselblok weegt circa 50 kilogram en moet over een zwaartepunt worden bewogen om de rails om te leggen. Een groene “Rotterdammer”komt uit de tegengestelde rijrichting en passeert.

De spoordijk is op veel plaatsen ook een waterkerende dijk voor de achterliggende polder. Bruggen worden genomen en daaronder varen bootjes met kinderen die heerlijk roeiend genieten van hun zomervakantie. Standaard zwaaien de reizigers vrolijk naar deze schepelingen, die daarop weer enthousiast reageren. Een guitige boel!

De deelnemers aan het uitje kregen van de trambestuurder een uitgebreide toelichting op het besturen en het mechaniek in de “cockpit”. Handmatig worden handremmen, voetpedalen, en schakelkasten bedient. In de “Blauwe Amsterdammer”met een voor- en achterbalkon mocht vroeger worden gerookt. Daarbij werden dan de deuren van de coupé gesloten.

Op de balkons kunnen de smeedijzeren hekken worden gesloten, de schuifdeuren geopend. In de coupé kunnen de bovenlichten in het plafond worden geopend. Dat biedt voldoende ventilatie in tropische zomerdagen in COVID tijd. Alle preventieve maatregelen voor het openbaar vervoer zijn ook van toepassing in de Museumtram, is immers een door de regering erkend railbedrijf.

Op de terugreis werd uitgestapt bij de halte Amsterdamsche Bosch. De reizigers brachten brood, fruit, salades en lekkers mee voor de picknick in het Bosch. Onder het schaduwrijke geboomte werd de lunch uitgebreid gebruikt en werd er heerlijk ontspannen gekletst. Welk een zomers genieten.

Een wandeling volgt langs een deel van de Bosch Baan, de Olympische roeibaan die gedurende de jaren dertig van de voorbije eeuw met mensenhand werd uitgegraven. Het gehele Bosch werd geplant en aangelegd door dwangarbeiders; men kreeg in die dagen geen uitkering (de Steun, genaamd) wanneer men zich niet liet dwingen tot dit zware werk.

De Bosch Baan in onze dagen is een ware lust voor het oog, omgeven door de waterrijke natuur en bevaren door roeiende studenten. Op het terras aan de Bosch Baan werd een fijn verfrissend ijsje genoten. Een jongen postte bij de halte om op tijd de museumtram weer te kunnen nemen terug naar Amsterdam-Zuid.

Opnieuw Ping, ping! Deze maal kondigde zich de Weense tram aan voor de terugreis. Na eerder drie trams te hebben laten passeren (dienregeling, rit om het half uur) was het tijd voor de retour-rit. De papieren tramkaartjes werden aan de conducteur gepresenteerd en voor de ogen van de kinderen werden er echte gaatjes in geknipt. Een spannend moment.

Bij de halte Karperweg steeg het gezelschap uit voor een bezoek aan de remise en de verzameling geparkeerde antieke trams van de Museumtramlijn. Op een spoor herkenden de kinderen de knallend gele sneeuwschuiver uit het Wenen van 1913, waarmee het Amsterdamse tramnet nog afgelopen februari 2021 ijs- en sneeuwvrij werd geschoven door de vrijwilligers van het museum onder het toeziend oog van de AT5 camera’s en gejuich van omwonenden.

De “Prager” uit Tsechië werd van binnen en buiten zorgvuldig geïnspecteerd, ook een beige kleurige tram uit Groningen viel op (maar daar rijden toch helemaal geen trams?!!). In een hoek van het depot staat de meest recente schenking van het Gemeente Vervoer Bedrijf. Die komt over tien jaar in bedrijf bij het museum, maar is nu in de mottenballen geplaatst.

De heerlijke zomerse excursie werd afgesloten met een bezoek aan de museumwinkel in het Haarlemmermeerstation. Snuffelen in de vele boeken over trams, modeltrammetjes en een winkel waar je nog echt met contant geld kunt betalen. Een dag vol historische informatie, nostalgie, romantiek en een heerlijk zomers samen genieten!

Alle reden voor dankbaarheid aan het Trammuseum die de fantastische dag medemogelijk maakte door de ritten met forse korting aan te bieden aan de Assadaaka rezigers, op verzoek van de geestelijk verzorger.

Met nieuwe energie en een groot gevoel van dankbaar genieten ging een ieder huiswaards

Door: Rabbijn Simon Bornstein, geestelijk verzorger van Assadaaka