Dames en heren, goedenavond.
Vandaag is het de 4e mei, en op die dag herdenken wij in Nederland de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Die oorlog duurde van mei 1940 tot mei 1945, en in sommige delen van de wereld nog zelfs tot augustus van ’45.
Dat lijkt nu erg lang geleden, bijna 70 jaar intussen, een heel mensenleven lang. De meeste overlevenden van die oorlog zijn inmiddels dan ook al overleden en er zijn nog maar weinig mensen over die die oorlog aan den lijve hebben meegemaakt en die met eigen ogen hebben gezien welke gruwelijkheden zich hebben afgespeeld tijdens de Duitse Bezetting.
Toch blijft het heel nodig om de slachtoffers van die Bezetting te blijven gedenken. De prijs die zij hebben moeten betalen voor onze vrijheid nu is onvoorstelbaar hoog en gruwelijk geweest en het blijft nodig ons dat te realiseren.
Vrijheid krijg je niet vanzelf, ook nu niet. Vrijheid is geen gegeven waar je naar eigen ingeving mee om kunt gaan. Vrijheid betekent in de eerste plaats verantwoordelijkheid. De verantwoor-delijkheid om een sterk bewustzijn te ontwikkelen van de samenhang van het grotere geheel waar we als mens deel van uitmaken. De verantwoordelijkheid om je eigen daden en uitingen te erkennen. En de verantwoordelijkheid als mens om respect in te zetten voor het anders-zijn van de ander, hoezeer die ander ook verschilt van jouzelf en van de groep waar jij je mee vereenzelvigt. Vrijheid maak je sàmen. Alleen dat kan vrijheid voor iederéén garanderen.
In de Tweede Wereldoorlog is er letterlijk gevòchten voor die vrijheid. Letterlijk, door soldaten aan het front. Maar ook door mensen in ondergrondse verzetsbewegingen die stiekem krantjes drukten en verspreidden met het èchte nieuws, en die persoonsbewijzen (ID-kaarten, zou je die nu noemen) vervalsten om te zorgen dat Joodse bewoners niet konden worden opgepakt. Of ze regelden onderduikadressen her en der in de stad of ver buiten de stad, voor mensen die een oproep hadden ontvangen om naar Duitsland te worden gebracht naar een ‘werkkamp’.
Pas heel veel later zou blijken dat ze daar helemaal niet naar toe werden gebracht om te werken, maar dat hen een heel ander, veel gruwelijker lot wachtte.
Deelname aan zo’n ondergrondse verzetsactiviteit was bepaald niet zonder gevaar. Als het uitkwam wat je eigenlijk deed kon je alsnog worden opgepakt. En velen van deze dappere mannen en vrouwen zijn dan ook zonder pardon neergeschoten.
Het is goed dat we ons realiseren, ook – juist – vandaag de dag, dat al deze mensen een enorm hoge en onmenselijke prijs betaalden voor onze vrijheid nu.
Een delegatie van Assadaaka is op dit moment op het Kastanjeplein hier in Oost, waar vandaag door buurtbewoners en anderen, naamborden zijn gemaakt van mensen die in de Oorlog zijn weggevoerd. Gewone mensen, zoals u en ik, die toevallig Joods waren. Maar ook homoseksuelen, zigeuners en invaliden, en mensen uit het verzet. Het ging om mannen, vrouwen, kinderen, oude mensen, gebrekkige mensen – het maakte niet uit. Iedereen die in de ogen van de bezetter toen niet voldeed aan bepaalde kenmerken werd zonder pardon opgepakt en weggevoerd in veewagens, naar de vernietigingskampen in Duitsland en Polen.
Dat kunnen we ons nu nog nauwelijks voorstellen. Maar laten we ons realiseren dat deze geest van afscheiding, van discriminatie, haat en wreedheid met deze oorlog niet ten einde is gekomen. Was het maar waar!!!
Er zijn nog steeds plekken op de wereld waar mensen worden uitgesloten, gediscrimineerd, uitgebuit, gemarteld en vermoord. Want de geest van afscheiding kan te allen tijde worden gewekt in mensen die het bijvoorbeeld zelf slecht hebben; die geloven wat machthebbers roepen en beloven; die niet dóór hebben tot hoe ver een onmenselijke houding kan voeren; en die bevelen uitvoeren die zijn uitgedacht door fanatici die zich niet willen inzetten voor vrijheid van àllen maar die uit zijn op macht.
Laten we daarom deze dag en deze herdenking gebruiken om tot ons door te laten dringen wat er toen is opgeofferd voor onze vrijheid nu. Laten we zien dat uit dat deel van onze wereld-geschiedenis een heel belangrijke les te trekken is voor ons en onze samenleving nu.
En laten we dit moment aangrijpen om in ons eigen hart te kijken en te zien wat we, persoonlijk èn als samenleving, willen inzetten voor het doorgeven van die o zo kostbare vrijheid.
Want vrijheid geef je door!
Vrijheid geef je door!
Toespraak Ahmed El Mesri, deskundige in multiculturalisatie in de Rumah kami op 4 mei herdenking