Het DB van Zeeburg heeft zich uitgesproken over het voorstel van de commissie Mertens om het aantal stadsdelen te verminderen. “Voor het stadsdeel Zeeburg zou in dat geval een samenvoeging met stadsdeel Oost/Watergraafsmeer de enige optie zijn???, aldus het DB.
Nu is het zonder meer waar dat er goede dingen staan in het rapport Mertens, maar helaas is de conclusie halfslachtig. Het bestuur van de stad Amsterdam kan beter en voordeliger door de deelraden op te heffen.
Terecht merkt de commissie Mertens op dat Amsterdam één is. Daarnaast concludeert de commissie dat er een grote onvrede is over het functioneren van de stadsdelen. Dat laatste is iets wat volgens een onderzoek van Het Parool ook breed gedeeld wordt door de Amsterdamse bevolking.
Helaas heeft de commissie Mertens geen sterkte-zwakte analyse gemaakt van het functioneren van de stadsdelen. Waar is men goed in, en wat gaat er mis?
Het is zonder meer goed dat er stadsdeelkantoren zijn waar mensen terecht kunnen met vragen en voor allerlei praktische zaken als vergunningen en paspoorten.
Maar als we kijken naar het stadsdeelbestuur dan is hier veel op aan te merken. Amsterdam is één. Maar dat is niet te merken bij de meest simpele dingen waar je als Amsterdammer mee te maken hebt. Waarom is een paspoort, of een huwelijk duurder in het ene stadsdeel dan in het andere? Waarom al die verschillen in het betalen van de afvalstoffenheffing, of voor de rechten voor terrassen of luifels?
Maar het gaat ook om grotere zaken. Als je een minimuminkomen hebt maakt het uit waar je woont in Amsterdam, op welke voorzieningen je recht hebt. Je kunt beter arm zijn in de Dapperbuurt dan in de daarnaast gelegen Indische Buurt. Ook als woonbootbewoner maakt het uit in welk stadsdeel je ligt. Er zijn schrijnende verhalen bekent van mensen die al tientallen jaren op een woonboot wonen, op verzoek van het stadsdeel hun boot even verlegd hebben en plotseling al hun woonrechten kwijt zijn omdat ze met die honderd meter verplaatsing plotseling in een ander stadsdeel kwamen.
De stadsdelen waren bedoeld om het bestuur dichter bij de burger te brengen. Zes jaar zit ik nu in een deelraad. Het grootste deel van de tijd die besteed wordt is aan zaken als leges- en precariorechten, de afvalstoffenheffing, rentebedragen voor grondkosten, programma’s voor accountantscontroles en dat soort zaken. Technische zaken die op zich best belangrijk kunnen zijn, maar niet de mensen in de buurt aanspreken. En juist onderwerpen die eigenlijk beter centraal geregeld zouden kunnen worden. In elk stadsdeel werken honderden ambtenaren om over al dit soort zaken voortdurend zelf het wiel uit te vinden.
Natuurlijk zijn er zaken die mensen in de buurt wel direct aangaan. Daarbij kun je dan denken aan de inrichting van de ruimtelijke omgeving en de behandeling van bestemmingsplannen. Mensen maken zich terecht druk over hun direct omgeving: hoe groen is het daar, is er genoeg speelgelegenheid voor kinderen, moeten er bomen omgehakt worden, is er genoeg ruimte om auto’s te parkeren?
Een goede medezeggenschap van mensen op dit soort zaken is zeker belangrijk. Maar in de praktijk zijn voor dit soort onderwerpen de deelraden nu al te groot. In Zeeburg maakt iemand op IJburg zich niet druk over de bomenkap in de Javastraat. In de Indische Buurt ligt men niet wakker van het gebrek aan kinderopvang op IJburg. En in het Oostelijk Havengebied heeft men zijn maag al vol met de komst van Fountainhead of met overlast van Panama, maar dat zal de andere wijken niet interesseren.
Verder is de deelraad ook zo gepolitiseerd dat men nauwelijks nog geïnteresseerd is in klachten of initiatieven van buurtbewoners. Als er concrete klachten komen van bijvoorbeeld woonbootbewoners, of als men initiatieven heeft om met zonnecellen meer eigen duurzame energie op te wekken, dan wordt men weggestuurd onder het mom van: de raad praat alleen over algemene kaders, niet over individuele gevallen. De afstand van de huidige deelraden tot de eigen bewoners is veel te groot.
Wat dat betreft kan Amsterdam een voorbeeld nemen aan andere steden zoals Enschede en Den Haag. Daar zijn wel stadsdelen, maar geen peperdure extra besturen. De stadsdeelkantoren kunnen dienen als servicepunt voor de burgers. Maar ook zitten heir ambtenaren die de buurt kennen. Vanuit die kantoren kan inspraak en medezeggenschap geregeld worden voor bewoners over zaken die direct met de buurten te maken hebben. En de gemeenteraad moet verplicht worden dat burgers de gelegenheid krijgen om deel te nemen aan adviezen over besluiten over hun eigen buurt.
Het bestuur van Amsterdam kan beter, slagvaardiger, voordeliger en beter aansluiten bij de bewoners. Maar dan moet men wel durven om buiten de kaders van de deelraden te denken.
Amsterdam is één. De bevoegdheden van de stadsdelenbesturen moeten weer terug naar de gemeenteraad. De stadsdeelkantoren houden hun functie voor de uitvoering van het beleid en als servicepunten voor de buurten. Daarnaast moet er een goede regeling komen over inspraak en medebeslissingsrecht van de bewoners. Kortom: hef de stadsdeelbesturen op.
Op dit moment wordt de discussie over het rapport van de commissie Mertens alleen gevoerd tussen bestuurders. Binnen de PvdA rolt men ruziënd over elkaar. GroenLinks bestuurders komen met een verklaring waarin men pleit voor meer bevoegdheden voor de stadsdelen, waardoor Amsterdam nog minder als eenheid te herkennen zal zijn. Maar terwijl het formeel gaat om de burgers meer bij het bestuur te betrekken, wordt aan hen niets gevraagd. Betrek ook de Amsterdammers bij het besluit om het aantal stadsdelen te verminderen of om ze op te heffen. Dit soort besluiten horen niet genomen te worden in de ivoren torens met hun achterkamertjes van de huidige bestuurders.