bron: Cobouw
Het is nog maar dertien jaar geleden dat een referendum in Amsterdam moest uitmaken of de bouw van IJburg kon beginnen. Na emotionele debatten - met Lex Goudsmit en Jos Brink in de frontlinie - kon de eerste fase van 9000 woningen worden uitgerold. De tweede fase, leest Robbert Coops, staat in het teken van ecologische eisen. Zij vormt het sluitstuk van het ‘Ontwerp voor IJburg’ uit 1996.

Water speelt in IJburg een dominante rol. Het maken van eilanden in open water blijkt vanuit milieuoverwegingen als woonkwaliteit de beste optie. De verschuiving van het realiseren van een nieuwe stadswijk in het IJmeer naar het bebouwen van losse eilanden, zoals het Steigereiland, het Haveneiland (west en oost), de Rieteilanden (eerste fase) en het Buiteneiland, Middeneiland, Centrumeiland en Strandeiland (in de tweede fase) is daarmee deels verklaard. Die eilanden krijgen een stedelijk woonmilieu, maar moeten ook strakker rekening houden met (nieuwe) ecologische eisen. De contouren van de vier nieuwe eilanden beginnen zich inmiddels al concreet af te tekenen.
Aan de oostkant bij het IJmeer domineren openheid en natuur, terwijl stedelijkheid in het hart van IJburg centraal staat. Van groot belang zijn uiteraard ook de voorzieningen. Dit jaar zal het kabinet een besluit moeten nemen over het al dan niet aanleggen van de (boven- of ondergrondse) IJmeerlijn, die van Almere Pampus door het IJmeer naar Schiphol loopt met één halte in IJburg. Maar ook het doortrekken van het tracé van de IJtram, de regionale verbinding in de vorm van een vrije busbaan naar Amsterdam Zuidoost, Schiphol en Haarlem en de aansluiting op de A1 en A9 via een nieuwe brug over het Amsterdam-Rijnkanaal vormen onderdelen van het plan. Het is overigens nog allerminst zeker of er voldoende geld ter beschikking wordt gesteld om deze nieuwe infrastructuur die IJburg zal ontsluiten, tijdig te realiseren.

De afronding van IJburg, PlanAmsterdam, nr. 2,
Lia de Lange en Mirjana Milanovic (2009): Dienst Ruimtelijke Ordening, gemeente Amsterdam, 30 blz.ISBN: 978 90 6450 558 4

Opgaven

Ook op andere terreinen staan er nog (ontwerp)opgaven op stapel. Zo zal er ruimte voor sportvelden moeten komen, terwijl ook de kwaliteit van de toekomstige inrichting van de openbare ruimte kritisch zal moeten worden gevolgd.In de eerste fase zijn door bezuinigingen woonblokken gebouwd die nogal sober zijn in materiaalkeuze, detaillering en kleurstelling. In de tweede fase zal de gemeente daar door een goed opdrachtgeverschap en heldere afspraken met ontwikkelaars stevig op worden gestuurd. Of dat ook gaat lukken in een tijd van financiële crisis in het vastgoed is nog maar de vraag. Ook de voor IJburg grotere rol voor de inzet van particulier of collectief particulier opdrachtgeverschap zou wel eens een fictie kunnen zijn. IJburg is volgens planning in 2020 klaar. Er zullen dan zo’n 18.000 woningen zijn gerealiseerd. Maar er is sprake van nogal wat flexibiliteit. “Veranderingen in de economie, de woningmarkt, nieuwe politieke prioriteiten, andere gemeentelijke en planologische procedures, nieuwe Europese regelgeving en andere regionale bestuurlijke netwerken kunnen aanleiding geven tot het maken van nieuwe keuzes”, schrijven Lia de Lange en Mirjana Milanovic, beiden verbonden aan de Amsterdamse Dienst ruimtelijke Ontwikkeling, in ‘De afronding van IJburg’. Er is geleerd van het recente verleden, want niet alleen het referendum maar ook het bestemmingsplan IJburg tweede fase dat in 2004 door de Raad van State is vernietigd, leidden tot vertraging en aanpassing. Sindsdien heeft de gemeente Amsterdam gewerkt aan de totstandkoming van een nieuwe milieueffectrapportage (mer) en een aangepast bestemmingsplan. Dat heeft het planproces overigens ook verrijkt met nieuwe inzichten, vooral op het gebied van de ecologie.