De Raad van State heeft het behaagd onverplicht advies uit te brengen ten aanzien van conceptstukken van de Miljoenennota van dit jaar. Gezien het feit dat de Raad (onder formeel voorzitterschap van ‘de Koning’) er is om ‘de Regering’ te adviseren lijkt het mij pikant dat nog voor de definitieve stukken besproken zijn de Raad al ongevraagd advies geeft. Laten we maar eens kijken naar dat advies dan…

Na enige inleidende woorden over waar traditiegetrouw elke Miljoenennota mee begint (namelijk een terugblik over het voorafgaande jaar en de bereikte resultaten) vervolgt het ongevraagde advies met een contextschets waarin tot uitdrukking wordt gebracht dat inderdaad volgens europese monetaire maatstaven Nederland het best wel goed doet (samen met “Finland, Luxemburg en Cyprus”) en dat daarentegen grote landen als Frankrijk en Italië aan het einde van de zogenaamde hoogconjunctuur nog steeds tegen een begrotingstekort van 3% aanhikken, wat ooit eens de bottom line was om de lokale munt in het europees monetair stelsel te houden ter introductie van onze eenheidsdollar. De Raad spreekt dus de vrees uit dat nu er een enorme economische volatiliteit lijkt te ontstaan, deze begrotingstekorten alleen maar zullen toenemen, wat dus de bijl aan de wortel van onze eenheidsmunt gaat leggen, waar niet tegenop te begroten valt door een klein landje als Nederland, immers ons landje heeft geen controle meer over de gehanteerde valuta, welke uitbesteed is aan de Europese Centrale Bank. Op zich prijst de Raad het gehanteerde trendmatige begrotingsbeleid, wat wil zeggen dat er in de begroting posten zijn opgenomen die als het ware zelfcompenserend zijn als er grote schommelingen in bijvoorbeeld de olieprijs plaatsvinden, tenminste, dat is vooraf ingeschat de bedoeling.

Sociaal, economisch en monetair beleid (welke laatste dus in beperktere mate (binnen overkoepelende randvoorwaarden) door de individuele EU landen wordt uitgevoerd sinds de invoering van de ECU) heeft te maken met het scheppen van voorwaarden danwel het stimuleren tot en met in zekere banen leiden van de economische activiteiten. In ons polderlandje gebeurt dat inmiddels weer in samenspraak met de sociale partners. Punten van aandacht zijn vooral loontrends (hoe lager de loonstijging hoe goedkoper de produktie), werkgelegenheid (hoe meer werkgelegenheid hoe meer belastinginkomsten en hoe minder uitkeringskosten), arbeidsproduktiviteit (hoe meer werk per tijdseenheid er verricht wordt hoe groter de produktie), logistiek (hoe efficiënter de transportmogelijkheden hoe goedkoper en sneller de distributie), innovatie (hoe meer technologische vernieuwing in de bestaande processen hoe beter de kwalitatieve marktpositie), en afgeleiden daarvan als belastingheffing (bv ww-premies en btw), scholing, reïntegratie, kenniseconomie, infrastruktuur en dergelijke. Die hebben allemaal een kostenplaatje, en het kostenplaatje wordt uitgedrukt in al dan niet efficiënte en effektieve investeringen door middel van geld, en dat geld heeft een niet door Nederland controleerbare waarde, echter de Rijksbegroting kan wel schipperen met diverse inkomsten en uitgaven tegen elkaar uitspelend. Hogere energieprijzen veroorzaken danwel een hogere accijnsopbrengst maar tevens een lagere afname, zodat de accijnsopbrengsten minder zullen schommelen. Lagere belasting op arbeid zal het inhuren van werkkrachten bevorderen waardoor er een afname van uitkeringen plaats zou kunnen vinden. Scholing leidt tot initiële investeringen die echter wel produktiviteitsbevorderende effekten zou moeten kunnen ressorteren. Kortom heel veel zaken zijn met elkaar verbonden, en in de rijksbegroting proberen diverse politieke stromingen hun waarheden door te drukken op deelvlakken.

Terugkerend naar het advies van de Raad van State, zij wijzen op externe (lees: intern moeilijk controleerbare danwel inschatbare)  factoren als de internationale conjunctuur, grondstofprijzenontwikkeling, financiele marktencrises met internationale uitstraling, en omdat wij een faciliterende rol spelen in de doorvoerhandel en -logistiek zijn wij als economie afhankelijk van aktiviteiten van niet door ons te controleren economische ontwikkelingen.
Daarnaast zal ons arbeidspotentieel afkalven vanwege de ‘vergrijzing’, terwijl de groep werkenden nu juist de groep zijn die middels hun uitgeoefende produktiviteit de nationale inkomsten inverdienen. Die zijn de feitelijke netto belastingbetalers, die het regulerend principe van de overheid financieren, alsmede de (vaak tijdelijke) probleemgevallen faciliteren. Daarbij speelt de duurzaamheidsclausule nog een rol, waarbij steeds meer de zogenaamde externe effekten worden ingecalculeerd in het economisch kostenplaatje. Dat brengt enerzijds een extra last in economische termen met zich mee, maar aantoonbaar tevens een prijsgunstig lange termijneffekt vanwege de preventieve werking die ervan uitgaat, en daarbij ook de opening van nieuwe marktsegmenten en dus technologische innovaties. Dit ligt echter ook in de investeringensfeer omdat het niet gelijk geld in het laatje brengt.
Wat brengt er dan wel geld in het laatje? Nederland is verworden tot een dienstensectorland, wat inhoudt een faciliterende funktie. Dat kan zowel hoog (technologische en wetenschappelijke ondersteuning) als laag (hulp danwel arbeidskracht, of noem het slavernij). Het verschil is dat we dan zelf niets concreets meer produceren, maar gereedschappen aanreiken, danwel arbeidskrachten leveren voor andermans produktiviteiten. Wat ons nog scheidt van de absolute slavernij is onze kenniseconomie, en onze enige dure grondstof, namelijk aardgas. Nu sla ik voor het gemak even onze deteriorerende agrarische sector over. Die laatste is danwel buitengewoon produktief, ook in technologische opzichten, maar feitelijk zitten we gewoon op de verkeerde breedtegraad om onze concurrentiepositie nog lang vol te houden, mede vanwege de vervoersmogelijkheden wereldwijd. Ik ga het hier al helemaal niet over het subsidiemonster hebben…

Feitelijk wijst de Raad van State op onze kwetsbare positie temidden van het internationaal economisch getij. Er lopen al gekken rond die liever kernenergie verkiezen boven afhankelijkheid van Russisch gas, terwijl juist Rusland voor tweederde hun winsten behalen op deze grondstof in Europa. Blijkbaar vindt er nog steeds een nationale reflex plaats als het gaat om de eigen financiële positie, terwijl in één adem de vrije markteconomie, zo u wilt het einde der geschiedenis verheerlijkt wordt.

Overigens staat onder bovenaangehaald stuk de reaktie van de minister van financiën, voor de liefhebber, en de kenner zal daarin een lichtend voorbeeld in uitlegkunde kunnen zien, en dat zeg ik als SPer. Hij maakt tenminste zijn huiswerk wel.

“Verandering koopkracht schommelt rond de nul” en “Consumptie neemt langzamer toe"schrijft het Centraal Planbureau in de Macro Economische Verkenning 2009 (vanaf morgen verkrijgbaar) waar Bos met trots op wijst in zijn repliek op het advies van de Raad van State.
Maar het CPB zit niet stil. Het heeft ook de vijf tegenbegrotingen van in alfabetische volgorde D66, GroenLinks, PVV, SP en VVD geanalyseerd, waar ik vanavond eens in ga lezen.

Misschien ben ik van het oude stempel, maar dienstverlening is makkelijk inwisselbaar, en fysieke produkten zijn minder makkelijk te vervangen, al kun je je de markt uit prijzen, of kwalitatief achterstand oplopen. Diensten kunnen eenmalig zijn. Sterk is Nederland nog in de offshore dienstverlening, maar de schepenbouw is inmiddels bijna verdwenen.

Internationale samenwerking is inderdaad te prevaleren boven naar binnen gerichte autarkie. Mij lijkt het zinvoller haventaken te verdelen met Antwerpen in plaats van elkaar te beconcurreren op de diverse modaliteiten. Dat laatste betekent namelijk hier en daar overinvesteringen. Bij samenwerking beh je de mogelijkheid om de boel efficiënt in te plannen. De afgeschoten europese grondwet zou dat laatste juist middels de verankering van de liberale marktwerking daarin onmogelijk hebben gemaakt.
De Volkskrant heeft overigens nog een implosief stuk, kom ik vanavond mogelijk nog op terug.

Wat dacht je van de Eropese Economische Gemeenschap die uitgroeide tot Europese Unie (of was het Economische Unie?). Dus samenwerken is beter dan elkaar wegconcurreren, en mind you, Nederland kan weigeren de Westerschelde uit te diepen, want dat is nationaal territorium. Maar vriendschappelijke relaties met de buren levert meer feestvreugde. Dat lag ook ten grondslag aan de Economische Gemeenschap voor Kolen en Staal, vlak na de Tweede Wereldoorlog.
Het gaat niet over Antwerpen haventaken te laten uitvoeren, het gaat om een collectief efficiënt verbeteringsplan.

Er wordt weer flink wat subsidie gestoken in die arme financiële markten waar die zielige dienstverleners hun baantjes op de tocht zien staan:

18 September 2008
Today, the Bank of Canada, the Bank of England, the European Central Bank (ECB), the Federal Reserve, the Bank of Japan and the Swiss National Bank are announcing co-ordinated measures designed to address the continued elevated pressures in short-term US dollar funding markets. These measures, together with other actions taken in the last few days by individual central banks, are designed to improve the liquidity conditions in global financial markets. [...] The Governing Council of the ECB has decided to reinforce its joint action with the Federal Reserve by adding an overnight maturity to its operations providing US dollar funding to Eurosystem counterparties and by increasing the amounts offered in the Term Auction Facility operations. As regards the overnight US dollar funding, the Eurosystem shall conduct US dollar liquidity-providing operations with its counterparties against Eurosystem-eligible collateral, applying a variable rate tender procedure. It is intended to continue the provision of US dollar liquidity for as long as needed in view of the prevailing market conditions. The US dollars will be provided by the Federal Reserve to the ECB, up to USD 40 billion by means of a temporary reciprocal currency arrangement (swap line). [italics are mine;...] As regards the Term Auction Facility operations, the Governing Council of the ECB has decided, in conjunction with the Federal Reserve, to increase the amount of US dollar liquidity provided to the counterparties of the Eurosystem to USD 25 billion for the 28-days maturity operations, and to USD 15 billion for the 84-days maturity operations.
Overall, the dollar funding operations conducted by the Eurosystem could reach an outstanding amount of USD 110 billion, compared to the current USD 50 billion.

aldus het persbericht van de ECB. Toch dondert de beurskoers (lees: gokindustirie ipv economische graadmeter) lekker verder omlaag. Oh ja, die dienstverlening bestaat uit het vullen van zakken, niet eens ter bestrijding van watersnoden, of het lenigen van voedselschaarste. De investeringen (lees: speculaties) in commodities was omdat die andere loten in de loterij plotseling waardeloos papier betroffen. Economical meltdown dus.

De IJzeren Rijn zorgt voor vertraging.