De Assadaaka Community organiseerde recentelijk een twee dagen durende deskundigheidstraining voor de door de organisatie gecertificeerde Vertrouwenspersonen. Deze maal werd diepgaand ingegaan op de taken, werkwijzen en methodieken van zogeheten mentoren.

Mentorschap is de wettelijke functie waarbij een extern persoon een niet zelfredzame persoon ondersteunt en wettelijk vertegenwoordigt. In Amsterdam bestaat het Bureau Mentorschap. De organisatie wil groeien en uitbreiden. Er is een bureau met 2 coördinatoren met 34 uur arbeidsomvang.

Deelnemers aan de cursus zijn een gepensioneerde mevrouw die altijd heeft gewerkt in de jeugdhulpverlening, een ander is een zeer ervaren verpleeghulp en een ander uit het bedrijfsleven en bankwezen. Gemene deler is dat deze personen zich in willen zetten in hun vrije tijd op een humane en menselijke wijze. Zij willen kwetsbare mensen ondersteunen in hun dagelijks zelfstandig kunnen leven.

Mentorschap is een juridisch begrip. U vindt het in 1995 Burgerlijk Wetboek. Doel van ‘mentorschap’ is om meerderjarige lieden die door ziekte of beperking hun materiele belangen niet kunnen behartigen, te kunnen vertegenwoordigen en of samen met cliënt beslissingen ten nemen omtrent de benodigde professionele zorg die ingeschakeld kan worden om een zelfstandig leven in eigen huis mogelijk te blijven maken.

Mentoren komen pas in actie als een mentor wordt aangesteld door de kantonrechtbank. Een mentor kan zelf een klant aanmelden voor een mentoraat bij de rechtbank. Iedere burger heeft dit wettelijk recht. Stichting Mentorschap heeft goede contacten met zorginstellingen, komt zo ook aan hulpbehoevende klanten.

Er zijn 110 vrijwilligers, die als mentoren optreden. De Stichting Mentorschap is na een rechterlijke beschikking wettelijk bevoegd om cliënten te vertegenwoordigen. Doel is de cliënt in staat te stellen om zich maximaal persoonlijk en materieel te ontplooien in het dagelijks leven. Mentor adviseert de eigen cliënt, vertegenwoordigt klant bij een zorgplanbespreking in een instelling, informeert het netwerk en familie van de klant.

Stichting Mentorschap Amsterdam is aangesloten bij de Stichting Mentorschap Nederland als koepel.

Er zijn familiementoren – onbezoldigd uit de eigen familiekring en beroepsmentoren, de laatsten zijn betaalde professionals. Verder zijn er beroepsorganisaties actief die er hun bedrijvigheid van maken.

Beroepsmentoren moeten voor het zelfde subsidiebedrag minder diensten leveren; maximaal 17 begeleidingsuren per klant per jaar. Verdienen circa 38 Euro per. Beroepskrachten zien een klant soms 3 uur per jaar , maar rapporteren wel omtrent aan het gerecht omtrent situatie van een klant.

Vrijwillige mentoren hebben meer tijd, aandacht en diensten aan klanten te leveren. Klanten zijn mensen met niet aangeboren hersenletsel, licht verstandelijk beperkten, dementen, mensen met een psychiatrische aandoening.

Stichting Mentorschap Amsterdam heeft nu voornamelijk demente klanten in het bestand. Van deze doelgroep 70+ers gaan er relatief veel dood. De Stichting Mentorschap zet nu in op de werving van jongere klanten. Zulks uit de hoek van de geestelijk beperkten. 

Wat doet een SMA mentor: gaat een vertrouwensband aan, gaat uit van de wensen, levensstijl, overtuigingen van de klant en respecteert die zoveel mogelijk, bij beslissingen of keuzes maken die gemaakt worden. Financiële besluiten berusten bij een bewindvoerder. Separaat.

Een mentor is nieuwsgierig naar wat speelt of wenselijk is voor de klant, in de persoonlijk leef-woon-zorg situatie. Mentor let op de klant, of deze juist verzorgt wordt.
Voor zorgverleners is de mentor de overlegpartner namens cliënt. Bezoekt klant circa 1 of 2 maal per maand de klant. Neemt actief deel van het nemen van besluiten. Mentor houdt een logboek bij, die worden eens per maand geupload naar de site van de Stichting Mentorschap Amsterdam.

De Stichting Mentorschap moet de klantdossiers op orde houden voor de audit die de rechtbank jaarlijks uitvoert. De audit houdt een kwaliteitstoets in. Mentor stelt ook een jaarrapportage op ten behoeve van de rechtbank.

De rechtbank kan steekproefsgewijs de kwartaalrapportages van mentoren opvragen om de kwaliteit van de dienstverlening en rapportages te toetsen om te kunnen waarborgen. Mentoren houden zich niet bezig met financiën.

Mentorschap komt soms tot een einde; door overlijden van klanten, omzetting naar curatele (zelden). Soms wijzigt een mentor; om reden van persoonlijke aard, onvoldoende uitoefening of functioneren van mentorschap of na overlijden van de mentor. In enkele gevallen ontgroeien klanten het mentorschap en hervatten zij hun maatschappelijke zelfredzaamheid.

Het kan voorkomen buiten de Stichting Mentorschap, dat familieleden mentorschap aanvragen omdat er een financiële vergoeding mee samenhangt. Zij gaan soms niet voor de klant, maar in de eerste instantie voor de financiële overweging.

Soms gaat een ex-mentor van de Stichting er met een klant van de Stichting van door gaat door zelfstandig mentorschap aan te vragen bij de rechtbank om veel vergoedingen op te kunnen strijken. De Stichting kan hier niets tegen ondernemen. Dit is een ongewenst en negatief voorbeeld.

Ethische principes voor het mentorschap; a) principe van respect voor autonomie van de cliënt; b) het principe van niet schaden; c) het principe van weldoen; d) het principe van rechtvaardigheid.

Voluntaire mentoren hebben minimaal vier maal per jaar een intervisie-sessie op kantoor om ethische casuïstiek bespreekbaar te kunnen maken, om elkaar bij te kunnen sturen of te ondersteunen.

Integriteit staat centraal in het werk van een voluntaire mentor. Het aannemen van geschenken en beloningen is in principe niet ethisch in geval van een kwetsbare cliënt. Het kan indruisen tegen de vertrouwensrelatie welke een mentor behoort te garanderen, zonder eigen belangen van de mentor daarin in te brengen.

Het aannemen van geschenken van klanten door mentoren is bij Mentorschap Amsterdam feitelijk niet toegestaan.

Op het werk van voluntaire mentoren is een gedragscode van toepassing. Gedragscode voor het mentorschap kent de volgende belangrijke begrippen: geheimhouding, vertrouwelijkheid, respect voor cliënt en voor de (rest-) autonomie van de cliënt, geen belangenverstrengeling (werk/ dienstenrelatie), transparantie: uitdragen wie je bent en wat je doet als mentor, kritisch en respectvol naar de diverse ‘zorgpartijen’, de verantwoordelijkheid voor materiële zaken bij bewindvoerder laten.

In slechts enkele gevallen is een match tussen een cliënt niet geslaagd, soms meldt een klant het zelf, of de Stichting Mentorschap wordt geïnformeerd door een bij de cliënt betrokken hulpverlener. In slechts een enkel geval is een cliënt zelf voldoende mondig. Bij mismatch wordt een andere voluntaire mentor toegewezen.

Door: Rabbijn Simon Bornstein